Coraz częściej dochodzi do sytuacji, w których osoba zobowiązana do alimentacji na podstawie prawomocnego wyroku sądowego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności uchyla się od ich płacenia. W przypadku należności alimentacyjnych dłużnik musi się także liczyć z odpowiedzialnością karną. Alimenty są bowiem rodzajem szczególnego świadczenia, które podlega wyjątkowej ochronie prawnej, gdyż środki pieniężne uzyskane z tego tytułu mają służyć zaspokojeniu podstawowych potrzeb bytowych uprawnionego. W niniejszym wpisie podpowiem Państwu co można zrobić gdy osoba zobowiązana do alimentów uchyla się od ich płacenia.
Czy uporczywe uchylanie się od płacenia alimentów jest przestępstwem?
Tak.
Należy mieć świadomość, że uporczywe uchylanie się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego może zostać zakwalifikowane jako przestępstwo. Reguluje to art. 209 § 1 kodeksu karnego, który uznaje za przestępstwo sytuację, w której osoba zobowiązana do płacenia alimentów uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące. Jak widać sam fakt niewywiązywania się przez sprawcę z obowiązku alimentacyjnego, niezależnie od konsekwencji jakie to zachowanie będzie za sobą pociągać dla pokrzywdzonego uznane zostanie za realizację znamion przestępstwa uchylania się od alimentów.
W przypadku popełnienia przestępstwa uchylania się od obowiązku alimentacyjnego sprawcy tego czynu może grozić kara grzywny, ograniczenia wolności lub nawet pozbawienia wolności do roku. Jeżeli jednak sprawca tego przestępstwa naraził osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, może mu grozić nawet kara pozbawienia wolności do lat 2. Jednak dla wymierzenia tak wysokiej kary istotne znaczenie będzie miało to czy sprawca był wcześniej karany, czy już wcześniej popełnił przestępstwo uchylania się od alimentacji, oraz przez jak długi okres czasu nie łożył na utrzymanie uprawnionych osób.
Ściganie przestępstwa uchylania się od alimentów następuje na wniosek pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego. A zatem fakt niepłacenia alimentów należy zgłosić do organów ścigania (Policji lub Prokuratury), które to instytucje podejmą dalsze czynności w sprawie.
Czy sprawca może uniknąć kary za niepłacenie alimentów?
Kodeks karny przewiduje możliwość uwolnienia się od wymierzenia kary przez osobę, która popełniła przestępstwo uchylania się od alimentacji w sytuacji, gdy sprawca nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty.
Egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz pomoc Funduszu Alimentacyjnego.
Kolejną możliwością skierowaną przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu jest zwrócenie się do komornika sądowego z wnioskiem o wszczęcie egzekucji świadczeń alimentacyjnych. We wniosku egzekucyjnym warto wskazać z jakich składników majątku dłużnika będzie możliwe przeprowadzenie egzekucji (np. z oszczędności zgromadzonych przez osobę uchylającą się od obowiązku alimentacyjnego lub z jej nieruchomości). Jeśli jednak we wniosku egzekucyjnym nie zostaną wskazane składniki majątku dłużnika to, wówczas komornik samodzielnie je ustali.
Zwrócenie się o wsparcie do Funduszu Alimentacyjnego jest często ostatnim wyborem wierzycieli z uwagi na niską kwotę comiesięcznego świadczenia, a także restrykcyjne kryteria dochodowe dotyczące przyznania wsparcia z Funduszu Alimentacyjnego. Jeśli jednak poprzednie drogi zawiodły, to wówczas można również rozważyć skorzystanie z takiej możliwości.
Sankcje administracyjne za niepłacenie alimentów.
Wobec osoby uchylającej się od płacenia alimentów mogą być również zastosowane pewne sankcje administracyjne, które wynikają z przepisów Ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Do sankcji administracyjnych możemy zaliczyć: przekazanie informacji o osobie uchylającej się od płacenia alimentów do rejestru dłużników, zobowiązanie do rejestracji w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny albo poszukujący pracy oraz okresowe zatrzymanie prawa jazdy przez starostę.
O zastosowanie sankcji administracyjnych może wystąpić osoba uprawniona do alimentów poprzez złożenie stosownego wniosku. Przed złożeniem takiego wniosku sąd musi nadać tytułowi egzekucyjnemu (np. wyrokowi sądu) klauzulę wykonalności, a następnie należy skierować do komornika wniosek o wszczęcie egzekucji świadczeń alimentacyjnych.
W razie jakichkolwiek pytań pozostaję do Państwa dyspozycji, służę radą i zapraszam do kontaktu.
Dawid Pszczółka - Radca prawny Rybnik ul. Żorska 14/309 (Business Center, 3 piętro, dogodny dojazd), tel. 601 566 287
