Obecnie obowiązujące przepisy prawa upadłościowego przyznają niewypłacalnym konsumentom możliwość złożenia wniosku o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli, potocznie zwanym układem konsumenckim. Układ konsumencki stanowi istotną alternatywę dla niewypłacalnego dłużnika, którego aktualne przychody np. z tytułu wynagrodzenia za pracę pozwalają przyjąć, że ma szansę spłacić swoje zobowiązania poprzez zawarcie układu z wierzycielami bez konieczności przeprowadzenia likwidacji majątku, tak jak ma to miejsce w przypadku upadłości konsumenckiej. W niniejszym w artykule przybliżę Państwu najważniejsze informację na temat układu konsumenckiego w polskim prawie insolwencyjnym oraz przedstawię zalety takiego rozwiązania.
Przesłanki do uwzględnienia wniosku o otwarcie postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli.
Koniecznymi przesłankami do uwzględnienia wniosku osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej o otwarcie postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli są: powstanie stanu niewypłacalności, zdolność do pokrycia przez dłużnika kosztów postępowania o zawarcie układu konsumenckiego oraz możliwość zawarcia i wykonania układu z wierzycielami, która oceniana jest przez sąd na podstawie możliwości zarobkowych i sytuacji zawodowej dłużnika. Wspomniana możliwość zawarcia i wykonaniu układu z wierzycielami oznacza nic innego jak sytuację gdy dłużnik pomimo nieregulowania swoich wymagalnych zobowiązań posiada realne perspektywy zarobkowe a przedstawione przez niego propozycje układowe, dają szansę na spłatę wierzycieli i obsługę kosztów samego postępowania.
Z kolei niewypłacalność dłużnika rozumiana jest jako utrata zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
Jak otworzyć postępowanie o zawarcie układu konsumenckiego?
Warunkiem niezbędnym do zainicjowania postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli jest złożenie przez dłużnika stosownego wniosku za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe. Wraz z wnioskiem o otwarcie postępowania układowego dłużnik musi uiścić zaliczkę na wydatki postępowania w wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (art. 22a ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe), pod rygorem zwrotu wniosku. Na dzień pisania niniejszego artykułu kwota zaliczki wynosi 6736,60 zł ( przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale 2022 r. wyniosło bowiem 6736,60 zł).
Co istotne Sąd upadłościowy może również skierować dłużnika, który złożył wniosek o ogłoszenie upadłości do postępowania o zawarcie układu konsumenckiego, jeżeli dłużnik spełnia kryteria do otwarcia tego postępowania a nadto nie złożył oświadczenia, że nie wyraża zgody na udział w postępowaniu o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli.
Zatem po nowelizacji przepisów szczególną rolą sądów upadłościowych jest badanie sytuacji każdego dłużnika i kierowanie do układu konsumenckiego osób których stan majątkowy rokuje na wykonanie układu konsumenckiego.
Wniosek o otwarcie postępowania, które ma zmierzać do zawarcia układu konsumenckiego generalnie zawiera takie same informacje co wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Jego dodatkowym wymogiem jest jednak dołączenie wstępnych propozycji układowych, które będą wskazywać sposób spłaty zobowiązań dłużnika. W tym miejscu zaznaczyć trzeba, że dłużnik powinien przedstawić realistyczne propozycje układowe, czyli wyłącznie takie które uwzględniają jego rzeczywiste możliwości zarobkowe i majątkowe.
Przebieg postępowania układowego oraz zalety zawarcia układu konsumenckiego.
Do układu konsumenckiego w zakresie nieuregulowanym przepisami ustawy prawo upadłościowe, mają zastosowanie przepisy ustawy Prawo restrukturyzacyjne dotyczące przyspieszonego postępowania układowego.
Sąd wydając postanowienie o otwarciu postępowania o zawarciu układu na zgromadzeniu wierzycieli wyznacza nadzorcę sądowego. Wraz z otwarciem postępowania następuje zawieszenie postępowań egzekucyjnych toczących się co do wierzytelności objętych układem przez okres trwania postępowania. Dłużnik ma również zakaz spłaty zobowiązań, które zostaną objęte układem.
Rolą wyznaczonego przez sąd nadzorcy sądowego jest sporządzenie w porozumieniu z dłużnikiem ostatecznych propozycji układowych, spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych, a następnie zwołanie zgromadzenia wierzycieli w celu głosowania nad układem. Termin zgromadzenia wierzycieli nadzorca sądowy ustala w porozumieniu z dłużnikiem.
Co do zasady zgromadzenie wierzycieli nie może odbyć się później niż trzy miesiące od dnia otwarcia układu, a w przypadku gdy sąd skieruje dłużnika do postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli nie później niż cztery miesiące od otwarcia tego postępowania. Zgromadzeniu wierzycieli przewodniczy nadzorca sądowy. Na zgromadzeniu wierzycieli przeprowadza się głosowanie nad układem. Wierzyciele mogą oddać głos bądź bezpośrednio do protokołu lub w drodze pisemnej. Dla przyjęcia układu konieczne jest uzyskanie dwóch większości, a mianowicie większości kapitałowej (wierzyciele posiadający co najmniej 2/3 ogólnej sumy wierzytelności powinni opowiedzieć się za układem) oraz osobowej (większość wierzycieli głosujących na zgromadzeniu powinno poprzeć układ). Po przyjęciu i zatwierdzeniu układu przez sąd upadłościowy właściwe postępowanie ulega zakończeniu i rozpoczyna się tzw. etap wykonania układu. Na tym etapie dłużnik ma obowiązek spłaty wierzytelności na warunkach ściśle ustalonych w zatwierdzonym przez sąd układzie. Co do zasady układ zawierany jest na okres nieprzekraczający pięciu lat. Tak długi okres czasu ma zapewnić dłużnikowi realne szanse na wyjście ze stanu zadłużenia. Co istotne ustawodawca dodatkowo wydłużył wspomniany okres pięcioletni w odniesieniu do wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo (np. hipotecznie) na majątku dłużnika, co ma umożliwić kompleksową restrukturyzację zobowiązań. Regulacja ta otwiera realną perspektywę spłaty wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo w bardziej dogodnym terminie dla dłużnika oraz uwzględnia fakt, że najczęściej zabezpieczone rzeczowo bywają wierzytelności z tytułu kredytu, bardzo często o wieloletnim okresie spłaty. Ponadto w przypadku gdy w skład masy upadłości wchodzi nieruchomość służąca zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika lub osób znajdujących się na jego utrzymaniu, układ może zostać również zawarty na okres przekraczający pięć lat, jeżeli przewiduje zachowanie nieruchomości przez niewypłacalnego dłużnika. Konsekwencją braku dotrzymywania warunków układu i uchybienia w spłacie wierzycieli przez dłużnika może być uchylenie układu co spowoduje powrót do stanu zadłużenia jaki istniał przed zawarciem układu, który zostanie pomniejszony o kwoty spłacone w ramach wykonania układu.
Jak widać układ konsumencki stanowi dla zadłużonych konsumentów istotną alternatywę dla postępowania upadłościowego o likwidacyjnym charakterze. Układ konsumencki chroni niewypłacalnych dłużników, którzy posiadają choćby nieznaczne możliwości spłaty wierzycieli przed utratą części lub całości aktywów majątkowych (zwłaszcza nieruchomości czy też udziału w prawie własności nieruchomości) oraz pozwala wypracować rozwiązania dotyczące spłaty zobowiązań na dużo korzystniejszych warunkach. I na końcu należy także wspomnieć, że dobrowolna spłata wierzytelności rozłożona na raty okazuje się również optymalnym rozwiązaniem dla wierzycieli, którzy niejednokrotnie nie otrzymują żadnego zaspokojenia swoich wierzytelności w toku postępowania upadłościowego o stricte likwidacyjnym charakterze.
W razie jakichkolwiek pytań lub wątpliwości serdecznie zapraszam do kontaktu.
